
۲▪ درک مفاهیم پیچیده: کودکان بسیار باهوش می توانند مفاهیم پیچیده را درک کنند، از روابط گوناگون سر در بیاورند و انتزاعی فکر کنند. آنها مشکلات را عمیقا می فهمند و به راه حل ها می اندیشند.
غربالگري نوزادان براي تشخيص زودهنگام بيماريهاي مادرزادي بسيار خطرناك مورد استفاده قرار ميگيرد. اگر اين بيماريها به موقع تشخيص داده نشوند ممكن است باعث بروز عقبماندگي ذهني، كندشدن رشد جسمي و حتي مرگ شوند.
غربالگري چيست؟
غربالگري به روشهايي اطلاق ميشود كه با آنها ميتوان افراد به ظاهر سالمي را كه از نظر ابتلاء به يك بيماري خاص در معرض خطر بيشتري هستند از افراد سالم شناسايي كرد. بايد توجه داشت در مورد افرادي كه پُرخطر محسوب ميشوند براي تشخيص قطعي بايد آزمايشهاي تكميلي انجام شود. امروزه در بسياري از كشورها برنامههاي غربالگري نوزادان به صورت گسترده در دست انجام است كه با استفاده از چند آزمايش ساده بر روي خون نوزاد صورت ميگيرد.
چرا بايد اين تستها را انجام داد؟
غربالگري نوزادان براي تشخيص زودهنگام بيماريهاي مادرزادي بسيار خطرناك مورد استفاده قرار ميگيرد. اگر اين بيماريها به موقع تشخيص داده نشوند ممكن است باعث بروز عقبماندگي ذهني، كندشدن رشد جسمي و حتي مرگ شوند.
تاريخچة غربالگري نوزادان
اولين برنامة غربالگري نوزادان حدود نيم قرن پيش در ايالات متحد آمريكا آغاز شد و امروزه حداقل در هفتاد كشور جهان، نوزادان به صورت اجباري و طبق قانون دستكم بايد از نظر بيماريهاي كمكاري تيروئيد و فنيل كتونوري مورد آزمايش قرار گيرند.
در ايران از سال 1381 در استان فارس تمامي نوزادان از نظر ابتلاء به سه بيماري كمكاري تيروئيد، فنيل كتونوري و كمبود آنزيم G6PD (عامل بيماري فاويسم) مورد غربالگري قرار گرفتند و به تدريج از ابتداي سال 1385 دو بيماري ديگر، يعني افزايش گالاكتوز و بيماري شربت افرا (MSUD) نيز به مجموعة مزبور اضافه شد.
تستهاي غربالگري در چه زماني بايد انجام شوند؟
آزمايشهايي كه در طرحهاي غربالگري مورد استفاده قرار ميگيرند بايد پيش از مرخص شدن نوزاد از بيمارستان و يا طي 5 روز اول پس از تولد انجام شوند.
نمونهگيري چگونه انجام ميشود؟
پس از گرم كردن پاي نوزاد و تميز كردن ناحية مورد نظر با مادة ضد عفوني كنندة مخصوص، با استفاده از يك سوزن خاص (لانست) كه به پاشنة پاي نوزاد زده ميشود، چند قطره خون بر روي كاغذ صافي مخصوص جمعآوري شده و پس از 3 تا 4 ساعت در حرارت اتاق خشك ميشود.
مادربزرگها میگفتند، سکسکه نوزاد نشانه سلامت و به معنی آن است که شیرخوار معده گشاد میکند. در واقع این باور اشتباه است.
سکسکه، علامت سلامت یا بیماری نیست و هیچ تاثیر فیزیولوژیکی ندارد.
معمولا پس از غذا به دلیل پر شدن معده، کودکان دچار سکسکه میشوند، اما گاهی ممکن است کودک با معده خالی هم سکسکه کند. دلیل آن هم بلعیدن مقدار زیادی هوا بهخاطر مکیدن شیشه یا پستانک است.
وقتی معده پر از هوا (در اثر گریه یا خنده) یا مایع (نوشیدن شیر) میشود، منبسط و باعث کشش عصبی میشود که به دیافراگم متصل است. این حالت باعث نافرمشدن این ماهیچه و عامل بهوجود آمدن حرکتهای غیرقابل کنترل آن است.
صدای ناشی از سکسکه نیز در واقع صدایی است که در اثر بسته شدن ناگهانی نای بعد از هر اسپاسم به وجود میآید.
سکسکه در نوزادن زیاد دیده می شود و احتمالا به خاطر این است که پرده دیافراگم، هنوز به طور کامل رشد نکرده است. اما خود به خود و عموما در دو ماهگی کاهش می یابد
سکسکه به خاطر ورود هوا به معده کودک، در هنگام شیرخوردن به وجود می آید. انبساط ناگهانی معده به خاطر حجم زیاد هوا، موجب انقباض دیافراگم می شود و سکسکه را در پی دارد
دکتر مهدیه موسوی متخصص اطفال کاشمری در این زمينه، خاطر نشان کرد: واقعیت این است که روزه داری بخصوص در روزهای گرم و بلند تابستان منجر به کاهش آب بدن در ساعتهای روزه داری می شود. از آنجایی که بیشتر حجم شیر را آب تشکیل میدهد ،طبیعی است که حجم شیر نیز کم می شود.این موضوع برای نوزادان و شیر خواران کمتر از شش ماه که تغذیه انحصاری با شیر مادر دارند قابل تحمل نیست و منجر به گرسنگی و تشنگی نوزاد و شیر خوار میشود و اگر این موضوع ادامه یابد رشد شیر خوار در ایام روزه داری کاهش پیدا میکند.
وي گفت:برای مادرانی که شیرخوار کمتر از شش ماه دارند (در صورت تغذیه انحصاری با شیر مادر) روزه داری توصیه نمی شود.
دکتر موسوی افزود:در مورد شیرخواران بالای شش ماه که تغذیه کمکی برای آنها شروع شده و آنها نیز تغذیه تکمیلی را تحمل می کنند،مادر می تواند با رعایت شرایط روزه بگیرد. اما برای شیرخواران کمتر از یکسال ، روزه داری مداوم برای مادر توصیه نمی شود.چرا که شیر مادر در سال اول تولد رکن اصلی تغذیه است و روزه داری مداوم باعث کاهش پایدار در تولید شیر می شود.
در چنین شرایطی مادر می تواند روز در میان روزه بگیرد یا پس از دو روز روزه داری یک روز استراحت کند.
این متخصص اطفال افزود: در مورد شیرخواران بزرگتر از یکسال ، روزه داری مادر با رعایت شرایط بلامانع است
ليلا کريمي، کارشناس ارشد مامايي در پژوهشی آورده است: ماساژ روش خوبي براي آشنايي مادر با نيازهاي کودک و شناسايي بيشتر بدن و اندام هاي نوزاد است.
در بسياري از فرهنگ ها ماساژ کودکان يک بخش سنتي از مراقبت هاي روزانه آنان است. با اين روش مادر حالات و واکنشهاي کودک را نسبت به حرکات مختلف ماساژ شناسايي کرده و مي تواند نسبت به پاسخ دريافتي از جانب کودک بهترين روش را براي برقراري ارتباط با او انتخاب کند.
تحقيقات مشخص کرده اند که تماس لمسي محبت آميز کودک و ماساژ وي توسط مادر و گنجاندن اين کار در برنامه مراقبتي روزانه کودکان، علاقه و محبت مادر به کودک را نشان داده و نيز باعث کاهش اضطراب و رشد مهارت هاي اجتماعي و زباني و هوشياري کودک ميشود.
گفتني است، لمس کودک ابتدا بايستي به مدت کم در اندام هاي محدود و به صورت آرام انجام شده و به تدريج تعداد ماساژها و نيروي آنها را افزايش داد و اندام هاي ديگر را درگير كرد. همچنين بهتر است ماساژ را از قسمت هايي که کودک بيشتر لذت مي برد شروع کرد. ماساژ برحسب سن کودک، وضعيت کودک از نظر رسيده يا نارس بودن، سلامت، بيماري و فرهنگ خانواده متفاوت است.
یا اگر یکی از خواهران یا برادرانش از تاریکی بترسد احتمالا دلیل خوبی است که او هم تصمیم بگیرد بترسد!
واکنش شما به ترس کودک
_ هرگز کودکتان را برای ترسش مسخره نکنید، تحقیرش نکنید یا برایش دلیل منطقی نیاورید
این کارها به او نشان میدهد شما خطری که از نظر او بسیار واقعی است را درک نمیکنید و حتی ممکن است بیشتر احساس ترس کند چون احساس میکند شما نمیتوانید از او محافظت کنید. به علاوه، مسخره کردن باعث میشود که عزت نفسش را از دست بدهد.
_ اگر هراسان از خواب پریده، به او اطمینان دهید که خواب رخدادی واقعی نیست و او در امنیت است.
اگر لازم باشد چراغ را روشن کنید، بغلش کنید و مدتی کنارش بخوابید.
چراغ اتاق را تا زمانی که ترس کودک از بین برود روشن بگذارید.
_ اگر تصمیم گرفتید اتاق را ترک کنید، در اتاق را کمی باز بگذارید تا نور بیرون به داخل اتاق بیفتد و کودک صدای شما یا کارهایتان را بشنود.
آنچه که باید انجام دهید
_ به ترسش اهمیت بدهید
اجازه بدهید در مورد آن حرف بزند. هرگز نگویید بچههای بزرگ نمیترسند. اطمیناندهنده باشید. به او بگویید: « اگه بخوای کنارت میمونم ».
_ با تصورات او پیش بروید؛ یعنی اگر اصرار دارد که یک غول در کمد لباسهایش است، کمد را باز کنید و آن را بگردید.
_ حتی میتوانید یکی از عروسکهای مورد علاقهاش را به عنوان محافظ خود انتخاب کنید یا به کودکتان جملات خاصی یاد بدهید که با آن غول را ناپدید کند.
_ ارتباطی مطلوب به وجود آورید
زمانی که نیمههای شب صدای کودکتان را میشنوید، نزدش بروید و او را در تاریکی آرام کنید.
_ بازیهایی را با هم امتحان کنید که با چشمان بسته چیزهای خوب مثل بستنی یا قلعه شنی کنار ساحل را تصور کند.
_ از این که اتاق کودک فقط مکانی برای استراحت و خواب او باشد پرهیز کنید؛ اتاق او باید مکانی شاد و فارغ از احساسات منفی باشد.
_ شجاعتش را تحسین کنید
زمانی که کودکتان بر ترسش غلبه میکند را بسیار بزرگ کنید. اهمیتی ندارد که این گام چقدر کوچک بوده است. اگر او تمام شب را در حالی که چراغ خاموش است در تختش گذرانده باشد، یک جشن کوچک بگیرید یا یک هدیه کوچک را در عوض برایش آماده کنید.
خبرگزاری فارس: یک فوق تخصص گوارش کودکان گفت: والدین برای درمان سرماخوردگی کودکانشان خودسرانه دارو تجویز نکنند زیرا به عنوان مثال مصرف داروی دیفن هیدارمین میتواند موجب اختلال در یادگیری کودکان در آینده شود.
فرید ایمان زاده در گفتوگو با خبرنگار بهداشت ودرمان فارس افزود: پاییز فصل بیماری های ویروسی است که باعث شیوع بیماری های تنفسی و گوارشی میشود.بیماری های تنفسی با علائمی مانند آبریزش بینی،عطسه، سرفه، خارش حلق و ترشحات و بیماری های گوارشی به شکل اسهال خود را نشان می دهد.
وی ادامه داد: زمانی که علائم سرماخوردگی مانند عطسه و... در کودکان وجود دارد و تا زمانی که ترشحات بینی شفاف است و تب شدیدی وجود ندارد. نیازی به مصرف آنتی بیوتیک نیست.اما اگر در چنین شرایطی والدین آنتی بیوتیک به کودکان بدهند بنیه کودک ضعیف شده و مقاومت دفاعی او در آینده تضعیف میشود چرا که میکروبها نسبت به آنتی بیوتیک مقاوم شده و دارو اثر لازم خود را از دست میدهد.
این عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی گفت: گاهی والدین خودسرانه شربت دیفن هیدرامین را به کودک خود میدهند. در صورتی که 100درصد ممنوع است و باید بدانند اگر به کودک زیر 6 ماه این شربت را بخورانند اختلال در یادگیری را برای کودک رقم میزنند.
ایمان زاده افزود: کودک زیر 6ماه با مصرف شربت دیفن هیدرامین در درسهایی مانند ریاضی و فیزیک در آینده دچار مشکل میشوند.
وی تصریح کرد: همچنین مصرف شربت هایی که خواب آلودگی را در کودک تشدید میکند بسیار خطرناک است و به هیچوجه نباید برای خواب کردن کودک از دارو و مواد خواب آور استفاده کنند.عوارضی مانند ضایعات مغزی حتی کوتاه مدت حاصل مصرف این داروهاست.
این فوق تخصص گوارش کودکان تاکید کرد: اگر والدین میخواهند کودک خود را درمان کنند فقط میتوانند از قطره کلروسدیم برای شست وشوی بینی استفاده کنند تا ویروسها را رقیق کنند.همچنین به کودکان خود مایعات گرم مانند چای و سوپ بدهند.
ایمان زاده افزود: بهتر است شیر کاکائو را به دلیل تحریک کردن گلو تا حد امکان استفاده نکنند و توجه داشته باشند چنانچه حال عمومی کودکشان بدتر و دچار بی قراری شد سریعاً به پزشک مراجعه کنند.
این عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ادامه داد: از مصرف داروهای تببر مانند بروفن برای کودکان خردسال خودداری کنند زیرا کودکانی که مشکلات معده دارند دچار خونریزیهای معده و مشکلات گوارشی می شوند.
وی گفت: مصرف استامینوفن برای کودکان منعی ندارد اما چنانچه کودک درگیری های کبدی داشت یا ادرار کودک پر رنگ بود از دادن استامینوفن نیز به او خودداری کنند.